Elektrikli otomobil hisseleri yatırımcılara getiri fırsatı sunuyor mu?

6 Eylül 2020

4315

Elektrikli otomobil hisseleri yatırımcılara getiri fırsatı sunuyor mu? Değerli okuyucular, gerek Türkiye olarak gerekse küresel ekonomide gerçekten daha önce benzerine fazla rastlamadığımız bir dönemden geçmekteyiz. Haberleri okuduğumuzda hem sağlık konusunda hem de ekonomide pek de olumlu habere rastlamak mümkün değil. Açıklanan işsizlik rakamları, ekonomik daralma beklentileri ve yılbaşından beri açıklanan 1. ve 2. çeyrek yıllık gayri safi milli hasıla rakamları gerek Türkiye için gerekse gelişmiş ekonomiler olarak adlandırdığımız batı ülkelerinde pek de iç açıcı görünmüyor. Gelin isterseniz bugün sizlerle bütün bu yaşanan olumsuzluklara ve bilinmezliklere rağmen dünya genelinde hangi sektörlerde beklenenin çok üzerinde bir performans sergilendiğini konuşalım.

Hiç kuşku yokki Çin’den tüm dünyaya yayılan Covid-19 pandemisi tüm dünya piyasalarını fırtınaya yakalanmış balıkçı teknesi gibi salladı. Hatta bazı piyasaları alabora etti. Bu fırtınaya en hazırlıksız ve hatta korunaksız yakalanan sektor hizmet sektoru oldu. Dünya genelinde en büyük iş gücü kaybı, en büyük gelir kaybı bu sektörlerde faaliyet gösteren firmalarda yasandı. Birçok geleneksel mağazacılık ve perakende satısı yapan zincir iflasını ilan ederken sadece Amerika içerisinde bu sektörde 25 milyon kişi isini kaybetti. Bu derin kayıp oranları ülke geneli ekonomiye derin darbe vururken, bazı sektörler Covid-19 pandemisinden hasar görmeden hatta büyüyerek yol almaya devam ettiler. Bu sektörlerin başında elektronik ticaret yapan şirketler yani “Amazon ve benzeri” firmalar ile elektrikli otomobil üretimi yapan şirketler yani “Tesla ve benzeri” firmalar oldu.

Tesla pandemide nasıl değerlendi?

Sizler ile Tesla hakkında konuşmak ve Tesla’nın bu zor ekonomik süreçte nasıl olup da büyümesine devam ettiğini anlatmaya çalışacağım. İlk olarak Tesla’nın üretim hattından bahsedelim. Tesla ilk fabrikasını California’da kurdu ve ilk ürettiği Tesla Roadster 1.nesil ve Model S ilk defa bu fabrikanın üretim bandından müşterilere ulaştırıldı. Tesla fabrikasını kurduğu ilk günden beri üretim bandında olabildiğince az insan istihdam etmeye, yani yari-otomasyonlu üretime yatırım yapmaya gayret gösterdi.

Bu gayretin altında yatan iki motivasyon vardı. Birincisi tabii ki maliyetler. İkincisi ise organizasyonel kolaylıklardı. Daha az insan gücü daha az maaş bordrosu demekti. Ancak bu projenin operasyonel geri dönüşü düşük işçilik maliyetlerinden çok daha değerliydi. Otomasyon demek, daha az eğitim, daha az işçi sirkülasyonu, daha standart üretim, 24 saat tek vardiya, talebe bağlı üretim hızlandırması ve yavaşlaması ve buna benzer daha pek çok avantaj demekti. Tüm dünyada salgın gerekçesiyle fabrikalar kapalı kalmak zorunda kalırken Tesla üretimine çok az ara vererek devam etti.

Tesla GigaFactory 1, ABD’nin Nevada eyaletinde.

Son iki yıldır Tesla tüm dünyada fabrikalar kurmaya çalışıyor ve kurulan bütün fabrikalar karbon kopya seklinde orijinal üretim bandına ve tesis binasına hiç bir modifikasyon yapmaksızın, birbirinin aynısı olarak kuruluyor. Tabii ki bu verimlilikte mükemmele yaklaşmış üretim hattının ölçeklenmesini de çok kolay kılıyor. Tesla bugün Almanya’da ve Çin’de, yani iki ayrı kıtada fabrika kurdu. Çin’deki fabrika müşterilerine ilk teslimatları gerçekleştirmeye başladı. Bütün bu kurulan fabrikalar otomasyona geçmiş ve insan gücü minimuma indirilmiş üretim tesisleri. Tesla Nevada Giga Fabrika ve Tesla Texas Terra Fabrika, Tesla’nin Amerika’da yürüttüğü diğer üretim ölçekleme projeleri. Bugün Tesla’nın Çin’de üretim yapan Giga Fabrikası haftada 4500 aracı üretebilmekte ve üretim sadece sipariş üzerine gerçekleştirilmekte.

İnternetten satış

Üretim konusundan satış konusuna geçelim. Tesla satış konusunda da insan gücü ihtiyacını minimuma indirmiş durumda. Tesla otomobiller dünya genelinde alışkın olduğumuz bayi ve showroom satışı ile alıcısına ulaştırılmıyor. Tesla satışlarını tamamen internet üzerinden gerçekleştirmekte. Yani bugün bir Tesla almak istediğinizde size hazır bir otomobil sunulmuyor. Siz de herkes gibi siparişinizin teslimatı için 1-2 hafta beklemek durumundasınız. Yani Tesla satışını yaptığı araçları envanterinde bekletmiyor. Talep doğrultusunda müşterinin istediği donanımda bir aracı teslim ediyor. Müşteri Tesla’nın internet sitesi üzerinden önerilen fonksiyon ve donanım seçenekleri doğrultusunda kişiselleştirerek sipariş ediyor. Satış teklifinin Tesla’nın eline geçmesinden onaylanmasına ve üretilmesine, hatta müşteriye sevkiyatına kadar geçen süreçte müşteri hiçbir şekilde fiziksel olarak bir Tesla çalışanı ile temas kurmuyor. Bu sistem aynı üretimdeki verimlilik arttırma ve maliyet düşürme fırsatlarının yanı sıra, firma için doğal afetlerde ve pandemilerde operasyonel bir sıkıntıya uğramamasını sağlıyor.

Üretimi ve satışı konuştuk, operasyonel avantajları anladık. Şimdi aklınıza su soru gelebilir. Tamam insan gücüne bağımlılığını sınırladığı için operasyon durmuyor, ama dünya genelinde ekonomik sıkıntı yaşanırken, Tesla nasıl oluyor da talep daralması yaşamıyor? Bu sorumuzun cevabini aslında sizlerle 30 Haziran tarihinde kaleme aldığım “Tesla ve İlk Prensipler Teorisi” yazımda paylaşmıştım. Lütfen bu konuda daha detaylı bilgiye ulaşmak istiyorsanız yukarıdaki linke tıklayarak eski yazımı okuyunuz. O yazıda çok detaylı bir şekilde Tesla’nın ilk prensipler teorisini nasıl uygulamaya koyduğunu ve firmanın kurumsal prensiplerine entegre etmeyi nasıl başardığını anlatmıştım.

Kısaca özetlemek gerekirse, Tesla otomobilleri ortaya çıkmadan once Elon Musk, insanı ve insanın temel düşünce prensiplerini kurumsal kimliğinin merkezine oturtmuştu. Tesla sadece bir otomobil firması olarak değerlendirilmemeliydi. Tesla ayrıca bir teknoloji platformuydu. Tesla otomobilleri insanlara yeni bir otomobil satmak değil, insanların daha evvelki otomobillerinde hoşlarına gitmeyen hayatlarını zorlaştıran problemlerini çözmek için üretildiğini anlatmaya çalışmıştım. Bu teori gereği insanların alım kararlarını verdirtme noktasinda baz aldıkları kriterlerin insani insan yapan ilk prensiplerin karşılanması durumunda çok daha verimli olarak hayata geçirilebileceğini konuşmuştuk.

Tesla 2020’de ne kadar değer kazandı?

Elektrikli otomobil hisseleri yatırımcılara getiri fırsatı sunuyor mu? Son olarak yazımın baslığında bahsettiğim, bütün bu yazdıklarımın küçük yatırımcı için ne demek olduğunu konuşalım. Tesla pandemi öncesi Amerika’da borsada hisse başına $400 civarından satılmaktaydı. Bugün Tesla hissesi (TSLA) Amerika’da $2200 olarak fiyatlanmakta. Bu yatırımcısına son 8 ayda 5 kat getiri demek. Yılbaşında $1000 yatırımınız bugün $5000 olarak size geri dönecekti. Burada sorulması gereken soru Tesla’nın bu muhteşem büyümesi daha ne kadar devam edebilir. Bu soruya cevap verebilmek güç. Göz önüne alınması gereken birçok faktör var. Ancak yadsınamayacak bir gerçek var ki, Tesla’nın şu anki ortamda karşısında gerek üretimde, gerek satışta rakip olarak durabilecek bir başka marka bulunmamakta. Servetine servet katan Elon Musk şu an dünyanın en zengin 4. insanı ve artık elinde Tesla hakkındaki vizyonunu gerçeğe dönüştürebilecek çok daha büyük bir sermayeye sahip.

Elektrikli otomobiller genel olarak ele alırsak yatırımcı için önümüzdeki süreçte büyük fırsatlar sunuyorlar. Şu an henüz Tesla’nın yakaladığı başarıyı yakalayabilen, ya da yaklaşabilen bir başka marka olmamasına rağmen, gerek Amerika’da gerekse dünyanın başka ülkelerinde pek çok girişimci bu pastadan pay alma konusunda rekabete başlamış durumda. Bu firmalardan bazıları halka arzlarını tamamladı ve Amerika’da borsaya kote olarak yatırımcılarını bekliyor. Haftaya sizlerle bu firmalardan birkaçını konuşacağım. Şimdilik merak eden okuyucularıma bu isimleri incelemelerini tavsiye edebilirim. Listemizin başında “Workhorse” bulunuyor. Workhorse hakkında sizlere haftaya Türkiye olarak bizi de ilgilendiren bir konuda bazı haberler vermeyi planlıyorum. Bir diğer firma ise “Hyllion” ve son olarak da “Nikola”. Bu elektrikli otomobil sektöründe yeni kurulan ve borsada küçük yatırımcıya fırsatlar sunmaya aday olan ve benim dikkatimi çekmeyi başarmış olanları.

Bu yazımda kesinlikle bir yatırım danışmanlığı yapma gayem yok. Yatırım danışmanı da değilim. Küçük yatırımcı olarak her okuyucumun kendi incelemesini kendisinin yapması ve kar – zarar iştahları doğrultusunda ve analizleri sonrasında kendi kararlarını kendilerinin vermesini temenni edebilirim ancak. Umarım bu yazımı yararlı bulursunuz ve çevrenizdeki insanlarla paylaşmayı unutmazsınız. Elektrikli otomobillerin yaygınlaştırılması ve farkındalık yaratılması için kaleme aldığım bu yazılarımda sizlerle değişik konuları paylaşmaya devam edeceğim. Bir sonraki yazıya kadar;

Kalın sağlıcakla,

Dr. Mehmet Balkanlı

South Georgia State College

Assistant Professor of Marketing