SpaceX – Starlink ve küresel internet. Değerli okuyucular izin verirseniz bu hafta sizlerle Elon Musk’in sahibi olduğu başka bir şirket hakkında konuşmak istiyorum. Bu hafta sizlerle konuşmak istediğim şirketin ismi SpaceX. Belki birçoğunuz bu şirketin ismini daha önce duydunuz. SpaceX bundan 18 yıl önce Kaliforniya’da kuruldu. Faaliyet gösterdiği alan uzay keşif teknolojileri… Evet, doğru duydunuz. Dünyanın ilk özel uzay keşif teknolojisi şirketi… Arkasındaki isim ise bu yazdığım yazı serilerinden yakından tanımaya başladığınız Elon Musk’tan başkası değil.
Önceki Elon Musk kimdir isimli yazımda bahsettiğim üzere Elon Musk Tesla’yı kurduğunda sermayesini PayPal’in satışından elde etmişti. Elon Musk PayPal’in satışından elde ettiği sermayeyi aslında iki şirketin kurulumunda kullandı. SpaceX bu şirketlerden ikincisi ve Elon Musk bu şirketini henüz borsaya kote etmedi. Tesla öte yandan yıllardan beri borsaya kote durumda ve şahıslar ve özel şirketler hisselerini alarak Tesla’ya dışarıdan yatırımcı olarak nakit sağlayabiliyorlar. İsterseniz gelin biraz da SpaceX’in neler yaptığı ve geçtiğimiz 18 yıl boyunca içinden geçtiği mücadele dolu süreci konuşalım.
SpaceX
Elon Musk SpaceX’i kurduğunda Amerika’da tek rakibi bir devlet kuruluşu olan NASA idi. Devlet destekli bir kuruluş olan NASA ile rekabet etmek hiç de kolay olmayacaktı tahmin edebileceğiniz üzere. Bir tarafta sınırsız bütçesiyle 1950’lerden beri faaliyet gösteren bir dev, diğer yanda sınırlı bütçeyle kurulmuş 30’lu yaşlarının başında bir kurucusu olan SpaceX. Elon Musk çocukluğundan beri uzaya hayranlık duyduğunu röportajlarda defalarca beyan etmiş ve SpaceX’in kuruluş sebebini Amerika’nın NASA üzerinden yürüttüğü uzay keşif projelerinin yavaşlamasından dolayı olduğunu ve bu yavaşlamayı tersine çevirmenin en büyük hayali olduğunu söylemişti. Elon Musk insan ırkının bir gün doğaüstü afetler gerekçesiyle Dünya’yı terk etmek zorunda kalacağına inandığını ve insanlığın devamlılığının buna bağlı olduğunu defalarca ifade etti.
SpaceX’in ilk yılları hiç de kolay geçmedi. Yıllar süren teknolojik düzeltmeler ve başarısız denemelerin ardından ilk başarılı fırlatma denemesi 2008 senesinde sıvı yakıtlı roket olan Falcon 1 ile Dünya’nın yörüngesine kadar ulaşarak başarıldı. Falcon 1’i sürekli olarak yenileyen SpaceX ekibi 2010 senesinde yeni roketi olan Dragon’u duyurdu. Dragon’u Falcon 1 roketinden farklı kılan özelliği yeniden kullanılabilir olmasıydı. Elon Musk’a göre NASA’nın uzay keşfinde ilerlemesinin durmasının sebebi roketlerin yüksek maliyetleriydi. Bu maliyeti aşağıya indirmenin tek yolu ise roketlerin yakıt ve ateşleme ünitelerini yeniden kullanabilir yapmaktı.
Dragon uluslararası uzay istasyonuna kadar ulaşan ilk özel şirkete ait roket ve Dragon’u unutulmaz kılan bir diğer özelliği ise bu roketin yakıt ve ateşleme sisteminin fırlatmanın ardından dakikalar sonra yeniden dikey olarak yeryüzüne basarıyla inebilmiş olması. 2010 senesinden 2015 senesine kadar Dragon ile uluslararası uzay istasyonuna defalarca başarılı bir şekilde gidip gelen SpaceX ayni zamanda özel telekomünikasyon şirketleri ve başka devletlerin savunma ve istihbarat amaçlı kullandıkları çeşitli ekipmanlarını dünya yörüngesine basarıyla oturtarak finansal gücünü pekiştirmeye devam etti. Dragon’dan kazandığı parayı daha büyük bir rokete yatıran SpaceX 2015 senesinde ise karşımıza Falcon 9 ile çıktı. İlk Falcon 1 de kullandığı 1 adet Merlin marka jet motorunu 9 adede çıkartan SpaceX artik uzay taşımacılığı konusunda maliyet ve taşıma kapasitesi bakımından rakipsiz bir noktaya gelmişti.
Starlink ve küresel internet
Biliyorum çok detaya girdim ve muhtemelen merak ediyorsunuz… Starlink ve küresel internet başlığının bütün bu yazdıklarımla ne alakası var diyorsunuz. Dünya’nın yörüngesi ile yeryüzü arasında mekik dokumaya başlayan ve ortalama ayda 3 ila 4 fırlatma yapmayi basaran SpaceX, özel şirketler icin taşeron olarak yaptığı bu uydu gönderimleri sırasında yavaşça fakat emin adımlarla kendi uydularını da 2017 senesinden beri dünyanın yörüngesine yerleştirmeye basladi. SpaceX’in içinden yeni bir iş modeli doğurmaya çalışan Elon Musk 2018 senesinde Amerikan hükümetinden aldığı izinle Starlink adli yeni projesini duyurdu. Projenin amacı günümüzde kullanmakta olduğumuz interneti; kablolu internetten tamamen kablosuz ve uydu üzerinden tüm dünyaya ulaşan küresel internet haline getirmek.
Peki, “neden” diye soracaksınız… Cevabı çok basit aslında… Starlink’in esas amacı interneti, büyükşehirlerde yaşayanlardan çok, kırsalda yaşayanlara ve internet alt yapısının henüz olmadığı bölgelere ulaştırmak. Dünya nüfusunun yarısından fazla bir nüfustan bahsediyoruz. Büyükşehirlerde yaşayan kişiler de, mevcutta kullandıkları fiber optik internetten daha hızlı bir internete erişebilecekler bu proje tamamlandığında. Ne kadar mı hızlı? Yaklaşık 10 kat daha hızlı. Evet gerçekten ilginç gelişmelerin olduğu, teknolojik olarak yeni yaklaşımların ve açılımların ardı ardına geldiği bir dönemden geçiyoruz sevgili arkadaşlar. Çin bir yandan 5G ile dünyada telekomünikasyon konusunda hızlı adımlar atadursun, Amerika tamamen farklı bir yaklasimla dunyadaki tum insanlari tek bir internet ortamında birbirleriyle yakınlaştırmayı planlıyor.
Kişisel olarak yorum yapmam gerekirse Starlink’in insanlığa özelliklede bizlerden çok daha talihsiz bir hayat standardına sahip az gelişmiş bölgelerde yasayan insanların hayatında bir devrim yaratacağına ve özelliklede despotik rejimleri, interneti ve sosyal medyayı yasaklamaya çalışan hükümetleri zor durumda hatta çaresiz halde bırakacağını düşünüyorum. Özgür düşünce ve konumsa hakkını kontrol etmeye çalışan güçleri saf dışı edebilmesinin yanı sıra, fırsat eşitliği yaratan bu yeni teknolojinin 5G’ye göre insanlığa çok daha büyük kazanımlar sunacağına inanıyorum. Doğru bilgiye ulaşımın, ekonomiye ve üretime katılımın artmasını hedefleyen bu proje 2021 senesi baslarında Amerika’da test edilmeye başlanacak. Bakalım Elon Musk bizleri daha ne türlü projeler ile sasirtmaya devam edecek. Haftaya yeniden görüşmek üzere.
Kalın sağlıcakla,
Dr. Mehmet Balkanlı
South Georgia State College
Assistant Professor of Marketing
SpaceX internet sitesi için BURAYA, Starlink internet sitesi için BURAYA tıklayın!
Önceki yazılar:
Elektrikli otomobil tarihi & Tesla devrimi
Elon Musk Tesla’yı neden kurdu?
